Przepadam za książkami, których autorzy prezentują niestereotypowe myślenie i idą pod prąd przyjętym opiniom. „13 pięter” napisane jest interesująco i właśnie wbrew utartym schematom. Niestereotypowy jest już sam wybór tematu, a mianowicie sprawa mieszkań i kredytów hipotecznych , ale widzianej od strony ludzi, przeżywających problemy z tym związane. Całość napisana jest , zależnie od rozdziału, trochę w formie eseju, trochę reportażu a niekiedy nawet i szkicu historycznego. Jest to idealna lektura i dla tych, którzy rozważają zaciągnięcie kredytu hipotecznego i dla tych, którzy już go mają, a także i dla tych, którzy nawet chcą kupić mieszkanie bez kredytu. Właściwie jest to książka dla każdego. Aż dziwne, że do tej pory nikt o tym nie pisał. Temat wydaje się tak znany, a okazuję się, że znany jest nie do końca, a poza tym można pisać o nim w tak interesującym stylu, że czytając, ma się wrażenie, jakby czytało się kryminał. Dla mnie osobiście jest to dużo bardziej wciągające, niż opisy dalekich podróży.
Pierwsza część książki jest to pewien szkic, esej na temat problemu mieszkaniowego przez wojną . Wbrew obiegowym opiniom, jak to wszystko było wówczas świetne, okazuje się, że zaledwie parę procent ludności miało zaspokojone w normalny sposób potrzeby mieszkaniowe. Byli to oczywiście najbogatsi. Pozostała część w najlepszym razie się gniotła w małych pomieszczeniach, albo mieszkała w różnych norach w sensie dosłownym lub innych sypiących się ruderach, np. bez okien czy podłogi, wzniesionych w parę dni. Aż trudno było w coś takiego uwierzyć. W PRLu panowała tendencja do pokazywania XX-lecia w czarnych barwach, teraz jest odwrotnie, wręcz się ten okres gloryfikuje. Książka Springera jest szokująca. Momentami czułam się, jakbym czytała o brazylijskich fawelach, a nie o mieszkaniach warszawiaków.
Druga cześć jest jeszcze ciekawsza, bo mówi o naszych współczesnych problemach. W każdym rozdziale jest nieco inny problem. Tytułowe każde piętro to jeden problem i jeden rozdział. Przykładowo w jednym jest mowa o kredytach we frankach. Opisane są sytuacje, jak ludzie zadłużyli się na maxa, wartość nieruchomości zmalała, a kredyt wzrósł. To idealny przykład pułapki chyba bez wyjścia. Inny przykład to historia małżeństwa, które wzięło mieszkanie na kredyt a po paru latach się rozwiedli. Nadal mieszkają razem w tym samym mieszkaniu, bo nie ma innego wyjścia. Żadnej osoby nie stać na spłacenie drugiej. Inne przypadki to np. ludzie, mieszkający w kontenerze, których nigdy nie będzie stać na coś własnego. Wstrząsający jest rozdział o tzw. czyścicielach, czyli osobach, które nabyły nieruchomość wraz z lokatorami i robią wszystko, aby , lokatorzy się stamtąd wynieśli np. wyłączając wodę, rozmontowując dach, kując ściany itp. Są rozdziały o wynajmie, np. opisy mieszkań, urządzonych kilkadziesiąt lat temu w stylu lat 50-tych czy 60-tych, gdzie meble się sypią, a właściciele chcą je wynająć za cenę apartamentu. Opisy chciwości takich właścicieli są porażające, np. jeden z właścicieli podzielił pokój na pół meblościanką i utrzymywał , że ma do wynajmu dwa pokoje. Nie wiem, czy opisy te są bardziej przerażające czy śmieszne.
Każdy rozdział pisany jest z punktu widzenia konkretnej osoby, której dany problem dotyczy. Ale jest w każdym też i szersze spojrzenie. Są np. informacje, ile osób wzięło ogólnie kredyty i zalegają ze spłatą. Są informacje , w jaki sposób zachęcano ludzi do brania kredytów.
Spodobał mi się bardzo punkt widzenia autora, który współczuł swoim bohaterom, ale jednocześnie miał świadomość , ze dali się oni nabrać na wzięcie kredytu, na który ich nie stać . Starał się możliwie najdelikatniej postawić pytanie, czy lepszym pomysłem nie byłoby jednak dłuższe wynajmowanie , niż wielki kredyt. Brzmi to obrazoburczo, bo każdy liczy, że np. za tyle lat wynajmowania byłby „na swoim”, ale nie każdy bierze pod uwagę, że po wzięciu kredytu nie ma już odwrotu, że rata może wzrosnąć, że można stracić pracę itp. itd. Springer zastanawia się też, czy warto chcąc być „na swoim” , żyć jak żebrak, oszczędzając na wszystkim i podporządkowując życie kredytowi. Podejście to jest bardzo nietypowe, ale jednocześnie bardzo praktyczne. Przypomniała mi się moja koleżanka, która kupiła mieszkanie na kredyt, zamieszkała w nim, nie mając mebli, w mieszkaniu było tylko łóżko polowe, żarówka w suficie, czajnik elektryczny, umywalka w łazience i ubikacja. Oszczędzała potem na wszystkim, łącznie z jedzeniem, o wydatkach na rozrywkę, kulturę czy jakikolwiek wyjazd przez kilka lat w ogóle nie było mowy. Wycofać się już nie mogła. Sądzę, że więźniowie mają lepsze warunki, niż ona wówczas. Trochę więcej zastanowienia się przed wzięciem kredytu niekiedy przydałoby się. I chwała Springerowi za to, że podnosi taki wątek.
Jedyna uwaga krytyczna, jak mi się nasuwa, to zbyt długie opisy tego, w jaki sposób współcześnie państwo usiłowało pokonać problem mieszkaniowy, mam na myśli budownictwo TBS-ów czy programy w stylu „Rodzina na swoim”. Przed wojną pomysłów takich nie było, ale za to aktywni byli spółdzielcy. Dla mnie te fragmenty były nieco nudnawe, ale można z tego wybrnąć czytając te części pobieżnie lub rzucając tylko okiem.
5/6
