John le Carre "Agent w terenie"

 

        "Ale gdy przyszła kolej na mnie, popatrzył mi tylko w twarz  przez te swoje wielkie okulary i odwrócił wzrok, jakby zobaczył więcej, niż chciał. Pragnąłem powiedzieć mu, że jestem przyzwoitym człowiekiem, ale było już za późno." 

        Przedostatnia książka le Cerre`a wciąga zarówno w opisywane wydarzenia, jak i w dylematy moralne, z którymi mierzy się główny bohater, Nat. Ów 47 - letni angielski szpieg został umieszczony w kraju w mało znaczącej komórce wywiadu, przypominającej taką komórkę z serialu "Kulawe konie."  U le Carre`a zatrudnieni są tam ludzie za starzy jak na potrzeby firmy, nie znający się dostatecznie na nowoczesnych technologiach, jak też budzący pewne wątpliwości. To taka przechowalnia przed emeryturą. Nat świetnie grał w badmintona i w swoim klubie poznał młodego Eda, z którym zaczął chętnie grywać. Od samego początku powieści wiadomo jest, że z powodu tej znajomości Nat miał problemy i że musiał się z niej tłumaczyć. Problem, kim jest Ed, skąd wzięły się te problemy, stanowi zasadniczą część książki. 

    Nat mierzy się tu z masą dylematów. Przykładowo jak pogodzić lojalność względem rodziny i względem firmy, czy któraś z tych lojalności powinna mieć priorytet i na jakich zasadach. Nat poinformował dorosłą córkę o fakcie, że  był szpiegiem i że to, co mówił o swojej pracy wcześniej, to był wymysł. Córka potraktowała to trwające całe życie oszustwo jak potwarz. Zadała mu też pytanie, jakie najgorsze świństwo zrobił w swojej pracy. Praca Nata polegała na tym, że właściwie stale robił różne świństwa, tyle tylko, że były one korzystne dla jego kraju. To co robił można byłoby różnie oceniać w zależności od punktu widzenia. Werbując kogoś, nakłaniał go do zdrady, kłamstwa i oszustwa. Nic tu nie jest jednak proste, tego rodzaju działania są przecież potrzebne, co najlepiej widać chociażby w czasie konfliktów zbrojnych. Główny wątek książki to jednak granica lojalności wobec przyjaciela i wobec firmy, gdzie jest granica po przekroczeniu której przyjacielowi wyrządza się świństwo. I drugi dylemat, lojalność względem ojczyzny, która prowadzi taką politykę, że nie można się z nią zgodzić.   

     Przeciwwagą dla tych obszarów szarości moralnej są postacie żony Nata, prawniczki i naiwnej idealistką oraz córki, podobnej do matki. Te dwie postacie średnio pasują do książki, o ile idealistki w wieku lat 20 paru jeszcze można znaleźć, to w średnim wieku już nie za bardzo. Poza tym trudno mi sobie wyobrazić idealistów w zawodzie prawników. Nat żyje w idealnym małżeństwie, co samo w sobie jest nonsensem, takich małżeństw nie ma. I córka i matka są super mądre, zdolne itp. Nie wiem, dlaczego le Carre wprowadził te postacie do powieści, z reguły nic u niego nie było czarno - białe. Może chciał wprowadzić kontrast w odniesieniu do postaci Nata, który całe życie podejmował wątpliwe moralnie decyzje.

    Jest też w powieści sporo odniesień do współczesnej sytuacji Anglii, do brexitu, do tego jak bardzo brexit był na rękę Rosjanom. Są też tragiczno - śmieszne sylwetki dawnych, wielkich szpiegów, obecnie pracujących z Natem w tej komórce dla starszych pracowników i dla przegrywów. Totalnie nie są w stanie odnaleźć się w nowej sytuacji życiowej. 

7/10